Raakt de ruimte in Brabant op? Het standpunt van …

De Kleine Aarde

0. Ter introductie
Hoewel De Kleine Aarde zich niet specifiek bezig houdt met provinciale ruimtelijke ordening, wil zij wel enige punten naar voren brengen die een rol zouden moeten spelen, indien duurzame ontwikkeling tot uitgangspunt van het debat en het R.O.-beleid wordt gekozen. Sleutelwoorden daarbij zijn: milieugebruiksruimte of ecologische voetafdruk.

1. Landgebruik elders, het verhaal achter het ruimteprobleem in Brabant
Hoewel met betrekking tot de Nederlandse landbouw gesteld wordt dat deze meer dan zelfvoorzienend is, we zijn immers exportland nr 3 van landbouwproducten, zullen velen zich niet realiseren dat die hoge productie is gebaseerd op import van grondstoffen van een areaal vele malen groter dan het landbouwareaal in Nederland.

Ook voor de woningbouw, hout, de industrie en onze energiebehoefte heeft Nederland het buitenland hard nodig. Wij gebruiken meer dan in eigen land voorradig is.

In 1985 werd op verzoek van De Kleine Aarde aan de Vrije Universiteit het onderzoek 'Landgebruik door Nederland' uitgevoerd. Daaruit kwam naar voren dat Nederland, naast de eigen 2 miljoen ha landbouwgrond, landbouwproducten importeert van ongeveer 15 miljoen ha. Uit een later onderzoek bleek dat Nederland binnen Europa een bijzondere positie inneemt: bijna een-derde van de Europese landbouwimporten (in totaal van 50,5 miljoen ha landbouwgrond), komt naar Nederland. Uit de mondiale cijfers blijkt dat het Nederlandse ruimtebeslag (per Nederlander) de mondiale 'milieugebruiksruimte' (per wereldbewoner) voor landbouwgrond ver overschreidt. Door de nog verdere groei van de wereldbevolking dreigt de situatie nog schever te worden.

Behalve de morele vraag die met dit ruimtebeslag gepaard gaat (nl is het rechtvaardig om een dergelijk beslag op mondiale voorraden te leggen, dit is niet voor alle wereldburgers mogelijk) is het ook de vraag welke handelspartners hier beter van worden? Grondstoffen worden tegen lage prijzen verhandeld, in de drang om te bestaan worden nieuwe landbouwgronden in gebruik genomen ten koste van bebossing en diverse handelsgewassen worden op een niet-duurzame wijze, bv als monocultures, verbouwd.

Recent is in opdracht van het Ministerie van V.R.O.M. een vergelijkbaar onderzoek uitgevoerd, waarbij ook is gekeken naar het landgebruik elders voor grondstoffen, veevoer, hout, drugs en recreatie.

Dit onderzoek bevestigt de cijfers van 1985: producten van zo'n 15 miljoen hectare in het buitenland worden Nederland ingevoerd. Ongeveer de helft van het Nederlandse ruimtebeslag bestaat uit import van vee(voeder)-producten, een kwart is nodig voor hout en slechts 5% voor granen. Gezien het grote aandeel van vee(voeder)-producten, kan een directe relatie worden gelegd met de veehouderij in Brabant. De keerzijde is dat we er ook overlast door kregen: de overdosis aan mest.

Auto vraagt veel ruimte
Een gestaag oprukkend probleem is het groeiende autopark. Dat vormt niet alleen een belasting voor lucht, afval en veiligheid. Bezit en gebruik van auto's vraagt veel ruimte: voor de wegen, maar ook voor de vele parkeerplaatsen per auto (in wijken, bij bedrijven en kantoren, de supermarkt, het sportpark, de kerk, de schouwburg enz.).

Openbaar vervoer en de fiets vragen in verhouding veel minder ruimte. Het zou dus goed zijn die middelen van transport in het beleid letterlijk en figuurlijk voorrang te verlenen. Aanvullend ontmoedigingsbeleid kan bestaan uit verlaging van de norm voor parkeerplaatsen in woonwijken en het aantal parkeerplaatsen in centra van gemeenten terugdringen. Daarmee gepaard moet het bevorderen van alternatieven gaan: goede fiets-infrastructuur, bevorderen van gedeeld autogebruik en -bezit, comfortabel openbaar vervoer. Grote winst valt te boeken op de korte ritjes (5-7 km). Daar is juist met lokaal en provinciaal beleid het nodige aan te doen.

Woningen optimaal gebruiken
Ook woningen leggen een toenemend beslag op de schaarse ruimte. Huizen worden echter niet meer optimaal gebruikt; te groot voor de weinige bewoners. Via belastingen en subsidie-regelingen (landelijke, provinciaal en mogelijk ook gemeentelijk), zou bevorderd kunnen worden de huizen beter te benutten, bijvoorbeeld door woningsplitsing met extra voordeur(en). Ook flexibeler bouw-ontwerpen kunnen bijdragen aan een optimale en flexibele benutting van ruimten.

Meer informatie over deze organisatie

Overzicht van alle organisaties met hun standpunten